جریان شناسی سیاسی - متن کامل // محمد رضا تاجیک در گفتوگوی ویژه خ

متن کامل // محمد رضا تاجیک در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه 2 سیما:2

اصلاحات، جریان بی‌فرجامی بود که متولد نشده مرگش فرارسید

خبرگزاری فارس:مشاور دولت اصلاحات گفت: اصلاحات از جمله جریان‌هایی بود که هنوز متولد نشده مرگ آنها فرا ‌رسیده و نتوانستند ادامه پیدا کنند.

به گزارش خبرنگار سیاسی باشگاه خبری فارس«توانا»، محمدرضا تاجیک رئیس سابق مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در دولت خاتمی با حضور در برنامه ویژه گفت‌وگوی خبری شبکه دو سیما به نقد و ارزیابی حوادث پس از انتخابات و اصلاحات پرداخت.

وی در ادامه با اشاره به هجمه‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای بیگانگان درباره‌ انتخابات ایران، گفت: حدود 130 شبکه روی ایران فعال است و این مساله در طول تاریخ تقریباً بی نظیر است، صدها سایت و وبلاگ روی فضای مجازی روی ایران کار می‌کنند و این حجم هجمه‌ تبلیغاتی و رسانه‌ای که در مورد موضوع انتخابات ما ایجاد شد به نظر من بی‌نظیر بود و تمام رسانه‌های استکباری و صهیونیستی درون مایه اصلی خود را به ایران اختصاص دادند.

تاجیک ادامه داد: به تعبیر«مک لوهان» که می‌گوید محتوای پیام مهم نیست، بلکه شکل آن مهم است، آنها با شکل پیام، محتوای ناحق خودشان را به خورد افکار عمومی دادند و از هیچ چیزی نگذشتند.

مشاور دولت اصلاحات ادامه داد: آنها همه‌ لحظات را شکار کردند تا در سراسر جهان به دفعات پخش کنند و تمام تلاش خود را کردند که جامه واقعیت و حقیقت بر تن آن دو توهم کنند، چون آنها می‌دانستند سکوی پرش خیلی خوبی است، اگر توهم پیروزی و توهم تقلب رسوب کند در اعماق جان و دل مردم و باورش کنند،آن وقت نگاه‌ها، زبان‌ها و گوش‌هایشان تیز می‌شود و آنها می‌توانند در یک فضای تیز بهره ‌برداری خاص خودشان را بکنند.

*سفید کردن خط قرمزها تلاش استکبار در حوادث انتخابات بود

وی ادامه داد: بنابراین همه‌ تلاش خود را کردند که انتخابات را تبدیل به اغتشاشات کنند و امر طبیعی در یک جامعه را به فضای بحرانی سرشار از اغتشاشات و فضای کاملاً غیر مدنی تبدیل کنند،یعنی تلاش کردند از سطح انتخابات فراتر بروند و انتخابات یک سکوی پرش بود و تمام تلاششان را کردند که در این مسیری که باز کرده‌اند، حریم‌ها و حرمت‌های جامعه را یکی پس از دیگری درنوردند، خطوط قرمز این جامعه را یکی پس از دیگری تبدیل به خطوط نارنجی و زرد و سفید کنند و آن را بی‌رنگ و رو بکنند.

تاجیک با تاکید براینکه آنها از فضای انتخابات خارج شدند و به حریم و حرمت‌های مردم هیچ ترحمی نکردند، ادامه داد: رسانه‌های خارجی تمام تلاش خود را کردند تا این موج را به شکلی مصادره کنند که رهبری آن از داخل به خارج منتقل شود، افرادی که آن را شروع کردند ادامه دهنده آن نباشند، اراده آنها در حاشیه قرار گیرد، صدای آنها دیگر شنیده نشود و صدای دیگری در این فضا پژواک داشته باشد تا بر این اساس آنها بتوانند شعارها را تغییر دهند، جهت گیری‌ها را عوض کنند، از تقابل دو رقیب انتخاباتی فضا را خارج کنند و به تقابل با نظام بکشانند.

وی تصریح کرد: تمام تلاششان بر همین بود و به نظر من با تمام توان وارد فضا شدند و تمام رسانه‌ها حتی رسانه‌های عربی (غربی که هیچ) هم وارد این فضا شدند و تلاش کردند از این آشفته بازار به نفع خودشان بهره‌برداری تبلیغاتی کنند.

*مجری این برنامه در ادامه سوال کرد که در تحلیل حوادث پس از انتخابات از منظر جامعه شناختی و سیاسی آیا این آفاتی که شما برشمردید درباره جریان اصلاحات هم صادق می‌دانید و اصولاً ارزیابی شما از جریان اصلاحات در روند حوادث پس از انتخابات چیست؟

*حوادث انتخابات توجیه دینی، قانونی، عقلی، مدنی و مردمی نداشت

این کارشناس مسائل استراتژیک گفت: اجازه بدهید قبل از اینکه به این سوال پاسخ بدهم، ارزیابی خودم از حوادث پس از انتخابات را ارائه کنم تا این بحث را تکمیل کنم، به نظر من ادامه جریانات پس از انتخابات توجیه دینی، شرعی، قانونی، عقلی، مدنی و مردمی نداشت.

وی ادامه داد: توجیه دینی و شرعی نداشت به این دلیل که در یک نظام ولایی فصل الخطاب ولایت امر است؛ بنابراین وقتی ایشان سخن می گویند، باید کات کرد.

تاجیک در بیان اینکه توجیه دینی و شرعی نداشت، گفت: برای اینکه در هیچ کجای قرآن، احادیث، روایات، سیره و سنت تجویزی بر این گونه حرکات نمی بینیم و حتی خلافش را می‌بینیم.

این استاد دانشگاه به علت توجیه قانونی این حوادث اشاره کرد و افزود: باز به این علت که در قانون اساسی ما فصل الخطاب ولایت است و دوم اینکه هیچ قانونی از جمله قانون ما اجازه نمی‌دهد که برای تحقق خواست خود فراسوی قانون عمل کنید؛ چرا که راهکار و ساز و کار قانونی مشخص است و باید از همان مسیر دنبال کرد و به نتیجه رسید.

تاجیک به توجیه عقلی نداشتن حوادث پس از انتخابات اشاره کرد و اظهار داشت: برای اینکه هیچ عقل سلیمی نمی‌گوید که در مسیری گام‌بردار که بی فرجام است و در مسیری گام بردار که در هر گوشه آن «دیو و ددی» خفته، دشمنی کمین کرده،سیخ و میخی وجود دارد و پر هزینه است، بنابراین هیچ عقل سلیمی این را تجویز نمی‌کند که در مسیری گام بردار که خلاف منافع ملی است چرا که منافع ملی بر منافع فردی، گروهی و حزبی ارجح است.

*حیثیت و هویت نظام بر مؤلفه‌های اعتقادی و دینی استوار است

این استاد دانشگاه با بیان اینکه امام بزرگوار پایه گذار نظامی بودند که ستون خیمه آن از جنس دین و اعتقادات و ارزش‌های دینی است، گفت: حیثیت و هویت این نظام بر مؤلفه قدرت اقتصادی، نظامی، علمی و غیره نبوده بلکه بر مولفه‌های اعتقادی و دینی است و بر اساس همین مولفه قدرت، به تعبیر حضرت امام (ره) تبدیل به قطب سوم قدرت جهانی شد.

وی ادامه داد: چنین نظامی که یک نظام دینی است مترادف با یک نظام مردمی، ارزشی، اخلاقی است و مترادف با این است که می توان به درستی و راستی و کردار و رفتار حاکمان و نخبگان و نهادهای آن اطمینان کرد و حقوق مردم در این جامعه حفظ می‌شود و اگر این‌ها را زیر سوال ببیرم منافع ملی را زیر سوال برده‌ایم.

تاجیک به مدنی نبودن حوادث اشاره و خاطرنشان کرد: مدنی بودن صرفا در پرتو قانون معنی پیدا می کند و هیچگاه نمی تواند فراسوی قانون تعریف شود؛ دوم این که مدنی بودن با خشونت، تخریب اموال عمومی سازگاری ندارد و چگونه می‌شود از مدنی بودن صحبت کرد که هم خشونت ورزید هم تخریب اموال عمومی کرد.

این استاد دانشگاه با اشاره به مردمی نبودن این حوادث گفت: برای اینکه اکثریت مردم به فرد دیگری رای دادند و انتخابشان فرد دیگری بوده است و دوم اینکه در چنین شرایطی و چنین اغتشاشاتی آن قشری که بیش از همه لطمه می‌بیند مردم کوچه و خیابان هستند.

وی با تاکید بر اینکه ادامه این قضیه توجیهی نداشت و به صلاح مملکت نبود که به این شکل مسیر را هموار کنیم، افزود: برای اینکه جریاناتی در جامعه اتفاق افتاد که ادامه آن از کنترل خارج شد و اشخاص دیگری بر روی این موج سوار شدند و به هدایت آن پرداختند.

*تاجیک در پاسخ به سوال مجری مبنی بر اینکه ارزیابی وی از جریان اصلاحات و نقش آن در روند حوادث پس از انتخابات گفت: جریان اصلاحات یک طیف وسیع چهل تکه، رنگارنگ، تشکیل شده از گروه‌های بسیار تندرو رادیکال تا محافظه کار، افراد سنتی، افراد مدرن، روشنفکران نسبتاً سکولار تا روشنفکران دینی و تا کسانی که دنباله رو جامعه دینی و کسانی که به دنبال یک جامعه غربی هستند، در آن قرار دارند.

وی افزود: اگر بخواهم منصفانه راجع به جریان اصلاحات صحبت کنم و از افراط و تفریط خودداری کنم نقدم را باید به دو دسته تقسیم کنم، یک دسته از نقدهای من شامل کلیت جریان اصلاحات می‌شود و یک دسته دیگر شامل جریانات تندرو جریان اصلاحات می‌شود.

تاجیک در بیان نقد کلیت جریان اصلاحات گفت: این جریان آغازی بود در میان آغازهای متعددی که ما در طول 100 سال گذشته تجربه کردیم و در واقع از نوع آغازهای بی فرجام که هنوز متولد نشده، مرگ آنها فرا رسیده و نتوانستند ادامه پیدا کنند و تاثیرات عمیق و گسترده‌ای را در جامعه برجا بگذارند.

وی ادامه داد: از این جهت من معتقدم شاید برخی از دوستان معتقد نباشند که جریان اصلاحات 76 یک روایت و حکایت تاریخی نبود، پروسه نبود و پروژه‌ای بود که ریشه در اعماق تاریخ نداشت.

* افراد منور الفکر فرنگی مآب حرکت‌های اصلاحی را سکولاریزه کردند

تاجیک ادامه داد: در طول 100 سال گذشته هر کجا که نشانی از یک حرکت اصلاحی می بینیم یک عده منور الفکر فرنگی مآب در پس آن قرار گرفته‌اند که منظورشان از اصلاحات سکولار، غربی و مدرن کردن جامعه است که تداوم پیدا نمی‌کند چون با مذاق فرهنگی و معرفتی جامعه ما همخوانی ندارد.

وی با بیان اینکه این جریان ریشه تاریخی ندارد و برخلاف جریان انقلاب و حرکت امام بزرگوار حرکت کردند، افزود: امام از زمانی شروع کردند که به تعبیر خودشان نه کشور و نه لشگری داشتند و در کتاب ولایت فقیهشان همین تعبیر را دارند، آن زمان که در تبعید بودند، از همان زمان طلبه‌ها را فرا می‌خوانند و به کار تبلیغات، تعلیمات، همفکر سازی و به کاری که بتواند فضای اسلام را از آن ابهاماتی که استعمار 100 سال تلاش کرده است که چهره اسلام را مخدوش کند، بتواند آن فضا را بزداید و نهایتاً بر اساس این حرکت‌ها یک جریان عظیم و ریشه دار اجتماعی، فکری و سیاسی را پایه گذاری کنند، که این منجر بشود به یک انقلاب دینی در عصر مدرن و در عصر سکولاریسم.

تاجیک با بیان اینکه فقدان ریشه تاریخی، مشکلات و آفات دیگری را دامنگیر جریان اصلاحات کرد، اظهار داشت: یکی از این آفات جدی فقدان هدف مشترک است، یعنی در جریان اصلاحات، ما با اهداف بسیار متعدد و متنوع مواجه می شویم که برخی از گروه‌های اصلاح‌طلب به دنبال تحقق جامعه مدنی، برخی دیگر تحقق دموکراسی در کشور، گروه‌های دیگری دموکراسی منطبق با دین، برخی‌ها دین منطبق با دموکراسی، بعضی‌ها هدف خود را نوعی غربی شدن جامعه، برخی‌ها سکولار شدن جامعه و برخی به دنبال یک جامعه دینی با نوعی قرائت خاص هستند.

وی تاکید کرد: براین اساس می‌بینید که به تعبیر مولانا حتی در هدف هم طیف اصلاحات جمعیت نشدند و گروه‌های مختلف به علت تکثر هدفی که دنبال می کردند، نتوانستند تبدیل به یک جمعیت شوند.

*برخی اصلاح طلبان از اهداف امام فاصله گرفتند

تاجیک با بیان اینکه برخی اصلاح طلبان از هدفی که امام دنبال می کرد، فاصله گرفتند، افزود: امام(ره) فرموده بود که جمهوری اسلامی نه یک کلمه بیشتر و نه یک کلمه کمتر، لذا این همه واژه‌های نامأنوس به برای یک هدف ایجاد مشکل می‌کرد.

وی گفت: دومین مشکلی که اتفاق افتاد در اثر این فقدان ریشه تاریخی عدم انسجام و وحدت در میان اصلاح طلبان بود که عواملی نظیر فقدان ایدئولوژی، فقدان رهبری مشترک و فقدان راهبرد مشترک بود.

این استاد دانشگاه افزود: در این راستا درباره فقدان ایدئولوژی در میان اصلاح طلبان باید بگویم بسیاری از این افراد به تاثیر از برخی جریانات روشنفکری در جامعه به این نتیجه رسیدند که ایدئولوژی، یک دستگاه تمامیت طلب، جهانشمول، خودی دگر ساز، تقلیل گرا و جوهرگرا است که مانع تحرک فکری و پلورالیزم معرفتی می شود، پس باید نوعی ایدئولوژی زدایی کرد و باید خود را از چنبره تنگ و باریک ایدئولوژی رها ساخت و اصلاً عصر ما، عصر پایان ایدئولوژی‌هاست.

تاجیک با بیان اینکه ما باید بتوانیم به تنوع و تکثر فکری برسیم، ادامه داد: در حالی که ایدئولوژی‌ها این اجازه را نمی دهند، ایدئولوژی اجازه صراط‌های مستقیم را نمی‌دهد، ایدئولوژی‌ها حامل صراط هستند نه صراط‌ها، پس بنابراین عده‌ی زیادی اساساً یک رویکرد منفی به ایدئولوژی پیدا می‌کنند، یک تمایل به ایدئولوژی زدایی،خود را از چنبره ایدئولوژی رهانیدن، آزاد اندیش شدن، دموکراسی با ایدئولوژی همخوانی ندارد، کدام یک باید به نفع دیگری کنار بکشد؟آن ایدئولوژی است.

*برخی از اصلاح طلبان بر اساس ایدئولوژی زدایی دچار آفت شدند

این استاد دانشگاه همچنین اظهار داشت: بر اساس همین ایدئولوژی زدایی، برخی از اصلاح طلبان دچار آفت دیگری به نام جدایی دین از سیاست شدند، یعنی برنتابیدند، دینی باشد که با سیاست ممزوج باشد، چون تولید ایدئولوژی می کند و در این نقطه این عده از اصلاح طلبان دوباره از آموزه‌های امام (ره) جدا شدند.

وی ادامه داد: چون امام سیاست را عین دیانت می‌دانست و دیانت را عین سیاست، این عده از اصلاح طلبان به نظر من غافل از آن بودند که با امتزاج دین و سیاست و بر اساس یک نوع ایدئولوژی که تولید ایثار، هویت، فداکاری، عصبیت می‌کرد، انقلاب پیروز شد و تداوم پیدا کرد و آنها اعلام کردند اگر ایدئولوژی زدایی شود، ما همه این موارد را از دست می‌دهیم، ولی متاسفانه این حادث شد.

تاجیک با بیان اینکه افزون بر فقدان ایدئولوژی اصلاح طلبان با فقدان رهبری هم مواجه بودند، گفت: برخلاف جریان امام (ره) که ایشان در یک پروسه طولانی مدت تاریخی در اعماق دل و جان و روح مردم به عنوان یک رهبر نشست، رهبری جنبش اصلاحات توسط یک غسل تعمید ریشه و گذشته تاریخی ندارد و در شرایطی خاص ایجاد می‌شود.